23/12/14

Nostromo Home Cinema 26

Ida (2013) *****
του Γιάννη Σμοΐλη

Σκηνοθεσία: Πάβελ Παβλικόφσκι
Πρωταγωνιστούν: Αγκάτα Κουλέσα, Αγκάτα Τρεμπουτσόσκα, Νταβίντ Ογκρότνικ
82', 1.33 : 1


Η Άννα είναι νεαρή ασκούμενη καλόγρια στην Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας του '60. Καθημερινά επαναλαμβάνει τις ιεροτελεστίες της μέσα στη μουντάδα της εθελούσιας απομάκρυνσής της απ' την κοινωνία. Ύμνοι, γεύματα, εργασίες. Το περιβάλλον της, φυσικά, ασκητικό. Με μια ανάλογη δωρικότητα στη σκηνοθετική του προσέγγιση, ο Παβλικόφσκι θέτει το Άτομο στον Χώρο. Σε κάθε πλάνο, μόνο τα απολύτως απαραίτητα: τα πρόσωπα δηλαδή και το φόντο πάνω στο οποίο διαγράφουν τις μονότονες κινήσεις τους. Απόηχοι απ' το σινεμά του Μπρεσσόν, του Ντράγιερ, του Μπέργκμαν. Αποκλειστικά ο άνθρωπος και η βουβή ερημιά των εργαλείων του. Κι όμως, νιώθεις ότι υπάρχει και κάτι παραπάνω. Ίσως ο Θεός στον οποίο ποτέ δεν πίστεψες να γεννιέται, αναπάντεχα στις ανεξερεύνητες γωνίες των γεωμετρικών κάδρων του Παβλικόφσκι. Ανάμεσα στα πλάσματα που μαραίνονται αναζητώντας Τον και τη σιγή που τα σκεπάζει. Είναι τέτοιος ο λυρισμός των αρχικών σκηνών, τόση η απόκοσμη ομορφιά της γύμνιας τους που δεν μπορεί παρά να γονατίσει προσευχητικά κι ο πιο ρασιοναλιστής.

Η ηγουμένη του μοναστηριού, θα ενημερώσει την Άννα ότι, πριν πάρει τους όρκους της, πρέπει να επισκεφτεί την οικογένειά της. Ποια οικογένεια δηλαδή; Δεν της έχει απομείνει παρά μια αλκοολική θεία, δικαστής της Λαϊκης Δημοκρατίας που σκοτώνει τις ώρες της με κυνικό σεξ, τσιγάρα και κλασσική μουσική. Ένα ερείπιο που τραγουδάει ακόμα. Μια σκληρή, δυναμική γυναίκα που βυθίζει τα δόντια της στο ψαχνό της ζωής, σε αντίθεση με την συνεσταλμένη, νεαρή μοναχή. Η θεία θα της αποκαλύψει πως το πραγματικό της όνομα είναι Ίντα και πως οι Εβραίοι γονείς της δολοφονήθηκαν από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ξεσκολισμένη θεία και ντροπαλή ανηψιά θα ξεκινήσουν ένα ταξίδι μέχρι τις ρίζες του προσωπικού και συλλογικού εφιάλτη, αναζητώντας τάφους, ιερούς νεκρούς και Ταυτότητα.

Η "Ida" είναι λοιπόν μια εικαστικά σαγηνευτική ταινία για την Ταυτότητα. Ενός ανθρώπου, μιας χώρας, ενός διχασμένου, απρόσωπου ιδανικού. Είναι, επίσης, μια ταινία για τις ψευδαισθήσεις και τον τρόπο που επενεργούν στη φαντασία μας, προκειμένου να μας χορηγήσουν σκοπό, να έχουμε να πορευόμαστε στη ζωή. Η ίδια η Πολωνία, "τεντωμένη" ανάμεσα στο ένα άκρο, αυτό του βίαιου εξορθολογισμού, της απόλυτης απομάγευσης του κόσμου που σηματοδοτείται με τον Σταλινισμό και στο άλλο, του μυστικιστικού, ανορθολογικού Καθολικισμού (ακόμα και η επιλογή του ασπρόμαυρου, νομίζω ότι εκεί αποσκοπεί: στο να υποβάλλει μια ατμόσφαιρα μανιχαϊσμού, όπου μέσα της, όλα τα πράγματα χάνουν τις ιδιαίτερες αποχρώσεις τους) μοιάζει να αποτελεί τον αληθινό πρωταγωνιστή αυτού του θεσπέσιου φιλμ που διασχίζει απαλά, υποδόρια, γλυκά και μέσα σε 82 μόλις λεπτά, όλη την απόσταση ανάμεσα στην αυταπάτη της μεταφυσικής και την αντίστοιχη του υπαρκτού σοσιαλισμού -θρησκευτικής μορφής άλλωστε και οι δύο- για να βρει, στο τέλος της διαδρομής, τον Άνθρωπο και την υπαρξιακή επιλογή του.

Που, τελικά, είτε μάς αρέσει είτε όχι, γεμίζει πάντα με τη ζεστή του σάρκα το σπασμένο τσόφλι της Ιδεολογίας.


Κυκλοφορούν ακόμη:
του Χρήστου Ζαφειριάδη

Το Μικρό Ψάρι (2014) ****


Το Μικρό Ψάρι δεν είναι για να σε κάνει να χαρείς. Δεν θα σε κάνει καν να χαμογελάσεις, αντίθετα θα σε συνθλίψει κάτω από μερικές δεκάδες τόνους κοινωνικής αποσύνθεσης και ανθρώπινης αποπνευμάτωσης. Είναι το βάρος ενός αποδομημένου τόπου που μας ρουφάει όλους χωρίς σταματημό, αναγκάζοντάς μας να ξεπουλήσουμε ό,τι χαρακτηρίζει τον πολιτισμό, για μερικές μόνο σταγόνες ανόθευτου εγωισμού. Μέσα σε έναν τεράστιο ωκεανό αχόρταγης τραμπουκοκρατίας και ματωμένων αναθυμιάσεων ανθρώπινης απόγνωσης, ο Οικονομίδης θα χτίσει μια ιστορία για έναν υπέροχο χαρακτήρα ανεπανάληπτης μοναξιάς. Ο Στράτος σταματά να ψάχνει φίλους εκεί που δεν υπάρχουν, αγγίζει την αυτογνωσία με σκοπό να προκαλέσει τη σύγκρουση και διεκδικεί την προσωπική του λύτρωση μέσα από μια ύστατη πράξη απονομής δικαίου. Ξεκινά έτσι την αναζήτηση για ένα νόημα αγνό, το οποίο κατοικεί κρυμμένο κάτω από τη σκόνη του χρόνου που μας βαραίνει όλους, από τη γέννηση της ύπαρξης μέχρι τη σιωπηλή στιγμή του νομοτελειακού θανάτου μας.

Frank (2014) ***1/2


Υπάρχει μια λεπτή γραμμή που χωρίζει την παράνοια από την ιδιοφυία. Είναι η ίδια γραμμή που διαχωρίζει τον παραλογισμό από την καλλιτεχνική δημιουργία ανθρώπων που δημιουργούν γιατί δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Το “Frank” είναι μια δύσκολη ταινία που μιλάει για την ψυχική και πνευματική ασθένεια ενός άρρωστου ανθρώπου που απομονώθηκε πίσω από μια μάσκα για να μπορέσει να συνθέσει ελεύθερος. Να μπορέσει να αγγίξει τα όρια της δημιουργικής του καταιγίδας,  χωρίς να αισθάνεται περίεργος μέσα σε έναν κόσμο με περίεργους ανθρώπους. Η μπάντα του Frank δεν είναι πάντοτε δεμένη, ούτε τα τραγούδια του βρίσκουν πάντοτε τους ακροατές που θα τα λατρεύουν, μάλιστα, το πιθανότερο είναι ότι ως θεατής θα τα μισήσεις. Αρκεί όμως μια στιγμή για να τα αισθανθείς τη λάμψη ενός τρελού διαμαντιού και να σου έρθουνε δάκρια στα μάτια, μια στιγμή αγνής ειλικρίνειας που θα συνειδητοποιήσεις τι είναι αυτό που φέρνουνε τα κύματα και μας χαρίζουν την ελευθερία.

The Babadook (2014) ***1/2



Είναι φανερό ότι η Αυστραλιανή Jennifer Kent, από το μικρού μήκους “Monster” ακόμα, προσπαθεί να μιλήσει για τους κρυμμένους φόβους του καθενός από εμάς και την μορφή που τους δίνουμε για να μας στοιχειώνουν με ευλάβεια. Και το κάνει με ένα υπέροχο παιχνίδι υποβολής και φωτοσκιάσεων που είμαι σίγουρος θα ζήλευαν οι masters of horror της δεκαετίας του ’40. Θα ζήλευαν τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται τα τέρατα, τα αίματα και τα τρομαγμένα πρόσωπα των πρωταγωνιστών, καταλήγοντας στις κραυγές και τους ήχους της αγχώδους (δια)ταραχής τους. Το σκοτάδι, βλέπεις, αγκαλιάζει με έναν υπέροχο τρόπο τον Babadook και δεν γνωρίζεις αν πρόκειται για αληθινή οντότητα που ήρθε για να στοιχειώσει τους πρωταγωνιστές και να διεκδικήσει την σωματική τους κάθοδο στην άβυσσο, ή παραμένει αποκύημα ενός παρανοϊκού μυαλού σε πνευματική αποσύνθεση. Μέχρι το κρεσέντο του φινάλε όπου η σκηνοθέτις θα σε αφήσει μόνο να αναρωτιέσαι αν  αυτό που μόλις παρακολούθησες ήταν ένας αληθινός τρόμος που κατοικεί στο πετσί σου, ένας πνευματικός ψυχαναγκασμός σε έκσταση ή μια ερεβώδης κατάδυση στις πιο σκοτεινές γωνιές του υποσυνείδητου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου