Ταινίες 2014

Από την Ομάδα του Nostromo

Άλλη μια χρονιά έφτασε πριν λίγες μέρες στο τέλος της και αφού καταγράψαμε τις προτιμήσεις μας, προέκυψε η λίστα που ακολουθεί, συνοδευόμενη από λίγες κουβέντες.

15.ENEMY

Καταδικασμένο, απ’ την ανένταχτη κοψιά του και μόνο, να περάσει απαρατήρητο μέσα στο χείμαρρο των κραυγαλέων, απογοητευτικά μονοσήμαντων ταινιών που έχουμε συνηθίσει να συναντάμε ετησίως, αυτό εδώ το «ύπουλο» διαμάντι υπαινικτικού κινηματογράφου, προορίζεται, αναμφίβολα, για τους αιώνες. Περφεξιονιστικά δουλεμένο στην επιφάνειά του, της κρουστής ψυχοπαθολογικής ατμόσφαιρας, φιλοξενεί στα σπλάχνα του, μια ανατριχιαστικά εύστοχη αλληγορία για τον τρόμο του υποκειμένου μπροστά στην αναπόφευκτη ένταξη σε άκαμπτα πλαίσια κανονικότητας και αναπαριστά, εξόχως διαλεκτικά, τους μηχανισμούς με τους οποίους η Εξουσία δημιουργεί τη νόρμα. Ο Τζέικ Τζίλενχαλ -αναμφίβολα στον ρόλο της καριέρας του- ποτέ δεν υπήρξε πολυπλοκότερος. Ένα σπουδαίο φιλμ για ανήσυχα πνεύματα. 

Γιάννης Σμοΐλης

14.LOCKE 

Λίγο να ΄χεις ζήσει – και στο μέτρο που σου αναλογεί πάντα – ξέρεις πως υπάρχουν στιγμές στη ζωή που η απόκριση σ’ ένα δίλημμα καθορίζει ψυχολογική, ηθική και υπαρξιακή συνέχεια. Τις περισσότερες φορές, και όσο νεότερος, το αντιλαμβάνεσαι εκ του αποτελέσματος.

Ο Νάϊτ κλείνοντας τον υπόγεια ηφαιστειώδη Χάρντι μέσα στον κλωβό ενός αυτοκινήτου, δείχνει έναν άντρα, με όλη τη σημασία της λέξης, που επί μιάμιση ώρα είναι από τηλέφωνο σε τηλέφωνο κι από το Μπέρμινχαμ στο Λονδίνο, έχοντας πλήρη συνείδηση πως ζει ακριβώς την διλημματική αυτή στιγμή. Και η αφόρητη υπαρξιακή βία που επτυγχάνεται οφείλεται στο ότι η επίγνωση αυτή δεν θα σε ανακουφίσει ποτέ – παρά μόνο, ίσως, στα μάτια κάποιων θεατών του δράματός σου.

Ηλίας Δημόπουλος

13.THE SELFISH GIANT

Χρεωκοπημένος (ηθικά, πολιτιστικά και οικονομικά) δεν είναι μόνο ο ευρωπαϊκός Νότος. Αν ρίξεις μια ματιά και πιο βόρεια, θα συναντήσεις σε αυτή τη σπουδαία νατουραλιστικής δυναμικής ταινία, που φέρνει στο νου φορμαρισμένο Λόουτς αλλά συνιστά και άτυπη συνέχεια του έργου νεότερων σκηνοθετών (Μέντοουζ, Άρνολντ), την αποτυχία για μια καλύτερη ζωή, ανθρώπων που καλούνται όχι να διαβιώσουν υπό καλύτερους όρους, αλλά να επιβιώσουν της σκληρής και αφιλόξενης πραγματικότητας που τους επιβάλλεται.

Κι έτσι, η επιτακτική ενηλικίωση των δύο αγοριών σε περιβάλλον ολοσχερούς ανυπαρξίας όποιας κοινωνικής μέριμνας θα επέλθει βίαια και αφτιασίδωτα, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να φωτιστεί η σκοτεινιά της ζωής πολλών, που έχει καταχωνιαστεί πίσω από τη φανταχτερή ευημερία ολίγων.

Ιωάννης 'Moody' Λαζάρου

12.NYMPHOMANIAC

Όσο ακραία μπορεί να φαντάζει ως σύλληψη άλλο τόσο οικεία μοιάζει στην ουσία της, η διμερής (και δύο διαφορετικών εκδοχών) ταινία που έστησε σε βιβλικής διάθεσης κεφάλαια ο Δανός δημιουργός αναμειγνύοντας σκανδαλιστικά το σεξουαλικό αχόρταγο ενός θηλυκού με φιλοσοφικές σκέψεις μεγάλων ανδρών και κοινωνικές στάσεις μιας ολότελα υποκριτικής, ψευδοπουριτανικής κοινωνίας, καταλήγοντας στη μισανθρωπική διαπίστωση που διέπει το μεγαλύτερο κομμάτι του έργου του.

Είναι, όμως, και μια θαυμαστά ευρηματική αυτοαναφορική δημιουργία, αφού παίζει με την ιδέα της πραγματικότητας και της ανασκευής της, προορισμένη για να αποτελέσει μελλοντικά cult classic.

Ιωάννης 'Moody' Λαζάρου

11.OUT OF THE FURNACE

Τη Σκουριασμένη Πόλη δεν θα την θυμάμαι μόνο για τον ιδρώτα, το αλκόολ και τα αναλοίωτα τραύματα των πρωταγωνιστών της. Θα τη θυμάμαι για τον τρόπο που επαναπροσδιορίζει τα Ιδανικά σε ένα κόσμο βάναυσο και ανήθικο, που χρησιμοποιεί τους ανθρώπους ως μαριονέτες στα χέρια των πολιτικών και στη συνέχεια τους αφήνει σε μια μικρή γωνιά να αιμοραγούν χωρίς σταματημό. Και αυτοί παλεύουν με τα γυμνά τους χέρια, προσπαθώντας να επουλώσουν τις πληγές τους, να ξεχρεώσουν τις αμαρτίες που τους αναλογούν και να παραμείνουν μόνοι ως το τέλος, αναζητώντας ο καθένας τη δική του Εδέμ. Οι αυλές των σπιτιών δεν ήτανε ποτέ πιο άδειες…

Χρήστος Ζαφειριάδης

10.THE GRAND BUDAPEST HOTEL

Ο Γουες Άντερσον πλάθει ένα ολόδικό του σύμπαν. Αν και χρησιμοποιεί (εδώ) υλικά του Λιούμπιτς ή του ΜακΚάρεϊ, ο τρόπος που ανασυνθέτει την πρώτη ύλη, σε κάδρα απόλυτης συμμετρικότητας και στυλιστικής εξτραβαγκάντζα, μεταμορφώνουν την ταινία του σε κάτι πρωτόγνωρο. Περιορισμένα ανθρωπινό και με αμφισβητούμενη την εμβρίθειά του μεν, αλλά δεινά αφηγούμενο και λεπτά νοσταλγικό για όλα εκείνα που πέρασαν και χαθήκαν ανεπιστρεπτί(;), προτού προλάβεις καν να τα συναντήσεις.   

Ιωάννης 'Moody' Λαζάρου

09.DEUX JOURS, UNE NUIT

Μπορεί το κοινωνικό και οικονομικό σχόλιο να βρίσκεται διάχυτο μέσα στην ταινία (και περισσότερο επίκαιρο στις μέρες και τους τόπους μας), ωστόσο οι Νταρντέν παρουσιάζουν εδώ έτσι το χρονικό μιας ψυχικής αποσύνθεσης, με την κάμερα να ακολουθεί την Marion Cotillard σε όλες τις στιγμές της, που και μόνο που την κοιτάς στα μάτια σε κάνει χίλια κομμάτια. 

Από το χαμόγελο της αποδοχής στα δάκρυα της απόρριψης και από την αναζωογόνηση της αντοχής στην απογοήτευση της άρνησης, το κορίτσι αυτό θα το θαυμάζεις για το υποκριτικό του σθένος και θα έρθεις λίγο πιο κοντά του. Θα το θαυμάσεις διότι χωρίς να το καταλάβεις θα σου έχει μιλήσει για ένα φυσικό αίσθημα δικαίου που δεν πρέπει να ξεχνάς, μεταφέροντάς σου την αλήθεια μιας κοινωνίας που δεν υπάρχει μόνο στις ταινίες.

Χρήστος Ζαφειριάδης

08.UNDER THE SKIN

Ό,τι γνωρίζουμε για εμάς τους ίδιους, για τις πράξεις μας, τα ένστικτά μας, την σύστασή μας, εκείνα που μας είναι προσφυή, αποτελούν τα διαθέσιμα μέσα για να φέρουμε όλα τα πράγματα στα μέτρα μας. Ο Glazer έχει παραχωρήσει στην σαγηνευτικά ανθρώπινη και εξωγήινης καταγωγής απειλή με το όνομα Λόρα ό,τι ανθρώπινο χρειάζεται για να γίνει κατανοητή στους ανθρώπους και ό,τι μη-ανθρώπινο χρειάζεται για να μας σαστίζει.

Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα κάτω από το άκρως στυλιζαρισμένο, δραματουργικά ελλειπτικό (και διαλογικά σχεδόν κενό) δέρμα της ταινίας να βρεις ένα πληκτικό και άχαρο τίποτα. Έναν βολικά ασαφή λόγο, θα πεις. Ένα κινηματογραφικό παράδοξο που εκμεταλλεύεται όλη την αφηρημένη γονιμότητα που φέρει μέσα της κάθε πρώιμη υπόσχεση ή κάθε χαμένη ευκαιρία, θα πω. Έστω και γι αυτό. Κι ας μην είναι σπουδαία.

Γιώργος Παυλίδης

07.BOYHOOD

Αν ο νεορεαλισμός αποκρυπτογραφούσε μια στιγμή ζωής, ο Λινκλέϊτερ σπρώχνει το σινεμά και την περιγραφική του ικανότητα σ’ ένα πρωτόφαντο και δυνάμει ανεπανάληπτο σημείο: Στη στιγμή που η θεωρία της «ζωής που μιμείται την Τέχνη» γίνεται πράξη που υλοποιεί το θεσπέσια φαύλο της εκατέρωθεν μίμησης. Έτσι καταργούνται τα όρια που οι θιασώτες του «έλα μωρέ αυτά γίνονται μόνο στο σινεμά» επικαλούνται, απομένοντας επίσημα δίχως επιχειρήματα στη φαρέτρα, και η επιτομή της Τέχνης που είναι ο κινηματογράφος διατρανώνει τους μειοψηφούντες εμάς που πάντα πιστεύαμε στην ως χθες άϋλη δυνατότητα του σινεμά να μιλά για τη ζωή που έζησες και θα ζεις. 

Ηλίας Δημόπουλος 

06.IDA

Ποιά ιστορία μας έφερε ως εδώ, ποιοί είμαστε, ποιοί μπορούμε να γίνουμε. Αυτά είναι τα ερωτήματα που έδωσαν στην Ida το ωραίο ταξίδι.

Η ταινία του Παβλικόφσκι είναι μια κινηματογραφική συμμέλεια τέτοιας λογής που, συλλαμβάνει όχι μόνο την φτιαξιά των δύο ηρωίδων μέσα από τα προβλήματα που βασανίζουν ακόμα την σύγχρονη Πολωνία - τον Καθολικισμό, τον Κομμουνισμό, τον αντισημιτισμό, την προβληματική σχέση με το παρελθόν -  αλλά και την διαμόρφωσή τους (μέσα από μια σαγηνευτική μετατροπία κάδρων) ως σύζευξη των προσώπων με τον χώρο. Τον χώρο που εγκολπώνεται και χωνεύει τα πρόσωπα, τα χαράσσει ως φόντο και τα προεκτείνει ως τοπίο της ψυχής, γίνεται τόπος τήξης και απελευθέρωσης. Μια ακριβοθώρητη κινηματογραφική ελεγεία – ευλογία.

Γιώργος Παυλίδης

05.NEBRASKA

Κάποτε οι άνθρωποι σκέφτονταν πιο απλά. Αυτό που έλεγε κάποιος, το εννοούσε. Με τέτοια στάση ζωής ο ηλικιωμένος Γούντι κινάει με ακατάβλητο πείσμα και ένα κερδοφόρο κουπόνι στο χέρι για την τελευταία του περιπέτεια. Περνά από τα ασπρόμαυρα φωτογραφημένα τοπία της αμερικανικής ενδοχώρας και συναντά εξ ίσου απελπισμένους ανθρώπους με εκείνον, που επιθυμούν σαν μάννα εξ ουρανού μια ευκαιρία διαφυγής από το (κυρίως) ψυχικό τέλμα τους. 

Στον κόσμο τούτο, όμως δεν επικρατεί πια η απλότητα και η ευθύτητα (αν ποτέ), γι'αυτό ο προορισμός απέβη και πάλι σκάρτος. Ας είναι. Γνωρίσαμε καλύτερα τον εαυτό μας και ήρθαμε λίγο πιο κοντά στο ταξείδι. Κερδισμένοι είμαστε. Σίγουρα όχι σε επίπεδο τσέπης, αλλά ίσως σε ανθρωπινότητας.

Ιωάννης 'Moody' Λαζάρου

04.GONE GIRL

Μια από τις κορυφαίες στιγμές της σεζόν, ένα ακόμα βήμα μπρος για τον εντυπωσιακά φορμαρισμένο εδώ και 10 χρόνια Ντέϊβιντ Φίντσερ. Ένα σατιρικό θρίλερ σχέσεων, μια ανίερη, κατασκότεινη βολή εναντίον του Γάμου, το date movie που θα πας για να χωρίσεις. Εντούτοις, μόλις η βοή κι η λοιδωρεία πάνε στην άκρη απομένει μια φοβερά πολυεπίπεδη ταινία πάνω στην γυναικεία νεύρωση που αρμόζει γύρω από πόλους όπως η ομορφιά, το σεξ, η μέση ηλικία, ο γάμος, η οικογένεια, μια (σατιρική πάντα) σπουδή πάνω στο απονευρωμένο Αρσενικό και, γιατί όχι, μια σαρδόνια σκέψη πάνω στο αδιέξοδο των σχέσεων και στην αδυναμία εύρεσης της (μιας) συμβιωτικής αλήθειας.

Ηλίας Δημόπουλος

03.ONLY LOVERS LEFT ALIVE

Οι αθάνατοι του Τζάρμους, του μοιάζουν. Όπως μοιάζουν και σε κάθε θνητό που αφιερώνει, συνειδητά ή ασυνείδητα, τη ζωή του στην Ομορφιά. Όποιος διαισθάνθηκε το μεγάλο μυστικό του φθαρτού και εφήμερου βίου, δεν μπορεί παρά να εντοπίσει τον εαυτό του σ’ αυτό το χαμηλότονο, ελεγειακό αριστούργημα. Το «Μόνοι οι Εραστές Μένουν Ζωντανοί» είναι ένα φιλμ για τους συλλέκτες συγκινήσεων, αυτούς που γλιστρούν ανάμεσα στις σκιές όλων των υπόλοιπων, των στρατευμένων στο κυνήγι της ύλης, αναζητώντας οτιδήποτε άπιαστο, άυλο και «άχρηστο» (η Τέχνη δεν επιδέχεται χρήσης, γι’ αυτό είναι η μόνη νοητή παρηγοριά της ύπαρξης), δηλαδή ένα έργο που δικαιώνει τους, πάσης φύσεως, ρομαντικούς. Γι’ αυτό αρμόζει να το αντιμετωπίζουμε περισσότερο σαν δώρο από καρδιάς, και λιγότερο σαν μια απλή ταινία. Ευχαριστούμε Τζιμ. 

Γιάννης Σμοΐλης

02.HER

Μια ταινία που χρησιμοποιεί την υψηλή τεχνολογία μόνο σαν προπέτασμα για να προστατεύσει την εύθραυστη καρδιά της που αποτελείται από θλιμμένα στιγμιότυπα αυτής που σε άφησε (ή που την άφησες εσύ να σ'αφήσει) και εσού, αφού πρώτα μεγαλώσατε μαζί και γίνατε ό,τι γίνατε.

Και τότε αναζητάς μια βολική συντροφιά, που ακόμη κι αν δεν δύναται να σε αγκαλιάσει, καθησυχάζει τους φόβους και την αγωνία σου, με τον τρόπο της. Μόνο που στη βολικότητα θυσιάζεται η αποκλειστικότητα που έχεις ανάγκη. Κι όταν μοιραία πια χάνεται κι αυτή απ'τη ζωή σου, συνειδητοποιείς πως υπάρχουν πάντα κάποιοι λίγοι κοντινοί σου για να μοιραστείς τη λύπη, να γείρεις σε ζεστό ώμο και από τα δάκρυα σας να ανθίσει μια νέα ζωή.

Ιωάννης 'Moody' Λαζάρου

01.INSIDE LLEWYN DAVIS

Ο τροβαδούρος κάνει αυτό που κάνει γιατί δεν αντέχει να πράξει διαφορετικά. Επιθυμεί, όπως όλοι οι μικροί δημιουργοί -κι αυτό είναι το κρίμα-, τον έπαινο και μια κάποια αναγνώριση, ακόμη κι αν το μόνο που μπορεί αυτή, είναι να στεγάσει προσωρινά την μουσκεμένη του καρδιά. Κι αν, παρ'ελπίδα, αποτελέσει success story (που είναι της μοδός), του προσφέρεται μια γερή ώθηση για να δοκιμαστεί στη ματαιότητα του χρόνου.

Ο Λιούιν Ντέιβις είναι όμως άστεγος -κυριολεκτικά και μεταφορικά-, ενώ καταθέτει την ψυχή του τις νύχτες, όταν και αποκαλύπτεται η μοναξιά μας, και τριγυρνά τα πρωινά αναζητώντας προσανατολισμό. Εκδιωκόμενος από τον οιονδήποτε, ένας αδέξιος loser σύμφωνα με τις αμερικανικές προδιαγραφές, άλλος ένας ανόητος αλλά συμπαθής μικροτυχοδιώκτης για την κοενική φιλμογραφία, που γεμάτος πικρία προσπαθεί να φύγει μακρυά, μα αυτό που καταφέρνει είναι να βρεθεί στο ίδιο ακριβώς σημείο ύστερα από μια σουρεαλιστικά κυκλική διαδρομή.

Βλέπεις, από τον εαυτό σου (και την Τύχη σου) δεν μπορείς να ξεφύγεις.

Ιωάννης 'Moody' Λαζάρου