The Night Of Counting The Years (1969)

Από τον Τάσο Μελεμενίδη

Σκηνοθεσία: Chadi Abdel Salam

102 λεπτά, έγχρωμη

Όσο θλιβερή είναι πολλές φορές για τη χώρα μας η (μάταιη) σύγκριση του σήμερα με το ένδοξο παρελθόν μας, άλλο τόσο είναι και για την χιλιοταλαιπωρημένη Αίγυπτο, εκεί όπου η φτώχεια και η μισαλλοδοξία έχουν αντικαταστήσει έναν κάποτε σπουδαίο πολιτισμό. Παλαιότερος και πιο κοντά στις επιρροές της Ανατολής από τον δικό μας, ο αιγυπτιακός πολιτισμός ανέκαθεν κέρδιζε περισσότερο σε μυστικισμό και γι αυτό οι ιστορίες και τα απομεινάρια του (ειδικά οι πυραμίδες) χρησιμοποιήθηκαν (και) στο σινεμά σε αμέτρητα παραμύθια με θρύλους και θησαυρούς. Σπανίως, όμως, αυτές ήταν εγχώριας παραγωγής.

Η ταινία του Chadi Abdel Salam δεν είναι ακριβώς παραμύθι αφού βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και τοποθετείται χρονικά στο 1881, μάλλον συμβολικά, καθώς την επόμενη χρονιά η χώρα έγινε μέλος της βρετανικής αυτοκρατορίας. Ασχολείται με ευρήματα της αρχαιότητας που βρέθηκαν εκείνη την εποχή, με το ενδιαφέρον που υπήρχε από πολλούς Ευρωπαίους συλλέκτες τότε για αιγυπτιακά αντικείμενα, με τη μαύρη αγορά που δημιουργήθηκε και κυρίως με τους ανθρώπους που θεώρησαν καθήκον να σώσουν την κληρονομιά τους. Ο Abdel Salam διαχειρίζεται πολύ ώριμα το θέμα του και αντί να φτιάξει μια περιπέτεια, δημιουργεί ένα ατμοσφαιρικό φιλμ που μιλά για τη σχέση της χώρας με το παρελθόν της αλλά και για το τι ακριβώς σημαίνει «προστασία κληρονομιάς». Επιπρόσθετα, χάρη στους υποβλητικούς φωτισμούς και τον αργό ρυθμό, πετυχαίνει να αποδώσει, αρτιότερα ίσως από ποτέ, το στοιχείο του μυστικισμού που είχε ο πολιτισμός της χώρας του.

Παραδόξως, αυτή είναι η μοναδική μεγάλου μήκους που έκανε ο ως τότε αρχιτέκτονας και σκηνογράφος Abdel Salam  ο οποίος μετά υπηρέτησε το αιγυπτιακό σινεμά σε διοικητικές θέσεις. Από πολλούς κριτικούς της χώρας θεωρείται ως η καλύτερη ταινία στην ιστορία της Αιγύπτου και παρά την καλλιτεχνική επιτυχία που είχε τότε (πήγε σε αρκετά φεστιβάλ του κόσμου ενώ ήταν και η πρόταση της χώρας για τα ξενόγλωσσα Όσκαρ), δεν είχε ανάλογη εμπορική και με τα χρόνια ξεχάστηκε εντελώς. Ήταν, πάντως, από τις πρώτες ταινίες που επέλεξε το World Cinema Foundation να αποκαταστήσει το 2009 με την παρουσίαση της νέας κόπιας στο Φεστιβάλ των Κανών. Στη χώρα της Αιγύπτου προβλήθηκε στα τέλη του ίδιου έτους στο Φεστιβάλ του Καΐρου σε ειδική εορταστική προβολή που πραγματοποιήθηκε σε ανοιχτό χώρο πλάι στις πυραμίδες – δε μπορώ καν να διανοηθώ την ομορφιά αυτού του εγχειρήματος.

Πάντως δικαιώματα για δισκάκι δεν έχουν αγοραστεί ως σήμερα και το φιλμ θεωρείται ακόμη public domain – όποιος επιθυμεί μπορεί να το δει/κατεβάσει νόμιμα εδώ.