Από το Χαρτί στο Σελιλόιντ: The Road

Από την Ελένη Τσατσαρώνη

Στους χρόνους που οι έσχατες στιγμές της ανθρωπότητας έχουν επέλθει προ πολλού, «ανοίγεται» Ο Δρόμος του Κόρμακ ΜακΚάρθυ. Ο συγγραφέας εμπνεύστηκε το θέμα του βιβλίου σε μια εκδρομή με το γιό του, και το «χρησιμοποίησε» για να εκφράσει την αγάπη του προς αυτόν. Οι περισσότεροι διάλογοι είναι πραγματικές μεταξύ τους συζητήσεις, ενώ υπάρχει και η πληροφορία ότι ο γιός του κατά κάποιο τρόπο ήταν συν-συγγραφέας στο βιβλίο αυτό. Εκδόθηκε το 2006, τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ το 2007, και πέρασε στη μεγάλη οθόνη το 2009 σε μια ταινία που έχει χαρακτηριστεί, ως το «λιγότερο εμπορικό προϊόν στην πρόσφατη ιστορία του Χόλυγουντ».

« …το παιδί ήταν η εγγύησή του. Είπε: άμα δεν είναι αυτό ο λόγος του Θεού, ο Θεός δεν μίλησε ποτέ.»

Στον πλανήτη έχει συμβεί μια ολοκληρωτική καταστροφή – της οποίας η φύση δεν αποκαλύπτεται στον αναγνώστη – και άφησε τα πάντα στάχτες. Ατέλειωτες εκτάσεις με γκρίζα πεθαμένα δένδρα, απανθρακωμένες πόλεις-φαντάσματα, φωτιές που ξεσπούν από το πουθενά, βροχή και κρύο συνέχεια, εξαθλίωση και βαρβαρότητα….. Από τους επιζήσαντες, ένας άντρας και ένα αγόρι πορεύονται προς το Νότο έχοντας εναποθέσει εκεί, την ελπίδα για όποιο ίχνος περεταίρω επιβίωσης. Παραδέρνουν σε έναν τρομακτικό μετά-εσχατολογικό κόσμο, όπου ο κανιβαλισμός είναι ο μεγαλύτερος φόβος (βρίσκουν στο διάβα τους ακόμη και νεογνό μισοφαγωμένο). Σε αυτή τη συνθήκη, ο πατέρας μεταφέρει συνειδητά στο παιδί τη φλόγα της ανθρωπιάς, την επιλογή να «είναι με τους καλούς» και την προσπάθεια να παραμείνουν έτσι ότι κι αν γίνει (…άραγε τι περισσότερο;).

Ο ΜακΚάρθυ με στοχευμένη, δωρική γραφή, δημιουργεί ένα εφιαλτικό αριστούργημα, μια οδύσσεια στην άβυσσο, ταυτόχρονα δε, μια σπαραχτική ωδή πάνω στο απόλυτο νόημα του να είσαι γονιός και στην αμετάκλητη αυταπάρνηση που -μοιραία- το ακολουθεί. Κι αν το ζήτημα πατρική αγάπη είναι τόσο προφανές στο βιβλίο, όσο αυτονόητη(;) είναι η ίδια η αγάπη ως συναίσθημα και ως στάση από τον γονιό προς το παιδί, αναδιπλώνεται ωστόσο πέρα από αυτό, αλλά σε άμεση συνάρτηση μαζί του, καθώς υπο-(προ)-βάλλεται συνεχώς η προτροπή, για μια σαφή προσωπική νοηματοδότηση ακόμα και στο απόλυτο σκοτάδι μιας ζωής χωρίς αύριο.

«Το αγόρι ήταν το μόνο εμπόδιο ανάμεσα σ΄ αυτόν και το θάνατο.»

Προτάσσοντας απερίφραστα την εξίσωση πατέρας-Θεός (συνάμα όμως ξεπερνώντας την), ο συγγραφέας εκτινάσσει ακτίνες φωτός στο τέλος του βιβλίου, ραντίζοντας με μια απολυτρωτική αισιοδοξία την ατμόσφαιρα, που όμως απέχει εντελώς από τη happy-end κατάληξη μιας τυπικής αμερικανικής συνταγής. Εξαιρετική και η δουλειά του Αυστραλού σκηνοθέτη Τζων Χίλκοτ, ο οποίος αντιμετώπισε με ευλάβεια το κείμενο και δημιούργησε μια σειρά από απόκοσμα γκρίζα κάδρα μιας στοιχειωμένης Αμερικής που το τέλος του πολιτισμού της αποτυπώνεται στο τελευταίο, χιλιοσκονισμένο κουτάκι coca-cola όπως πέφτει από το μηχάνημα φάντασμα. Ο Χίλκοτ, απεικονίζει ένα αύριο που είχε ήδη προετοιμαστεί για την ανθρωπότητα κι ενόσω οι άνθρωποι προετοιμάζονταν μια ζωή γι’ αυτό. Δεν έκανε μια ταινία δρόμου, ούτε μια αντρική ταινία (απεναντίας ενδυνάμωσε το ρόλο της μητέρας μέσα από εκτεταμένες αναδρομές στο παρελθόν), απέφυγε τη χολιγουντιανή παγίδα ενός blockbuster μετά-καταστροφής, και εστίασε στο να αποσπάσει υποδειγματικές ερμηνείες από τους ηθοποιούς του, όπου σαν γνήσιοι τραγικοί ήρωες συνυπάρχουν τελεολογικά δεμένοι, με την καταστροφή που έχει ήδη συντελεστεί.