"Στο Νήμα" και "Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας"

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Το κινηματογραφικό αριστερό ανασκούμπωμα -ελέω και επερχόμενων εκλογών- επισκέπτεται τις κινηματογραφικές μας οθόνες δύο διαδοχικές εβδομάδες γεννώντας μια σειρά από σκέψεις. Κανένα από τα δύο δεν αντέχει σε κινηματογραφική κριτική, έχουν όμως αμφότερα ενδιαφέρον στον βαθμό που αντικατοπτρίζουν το κοινωνικοπολιτικό σκεπτικό της εποχής και της χώρας που τα γεννά.

Από τη μια το ντοκιμαντέρ «Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας» του Γιώργου Αυγερόπουλου ασχολείται με το κλείσιμο της ΕΡΤ συσχετίζοντάς το άρρηκτα με αυτό που ο κ. Αυγερόπουλος εννοεί ανοικτά σαν επίθεση κατά της Δημοκρατίας και πρυτανεία φασιστικών πρακτικών. Ας διευκρινίσω εξ’ αρχής το αυτονόητο της αντίθεσής μου με τον τρόπο που έγινε από την κυβέρνηση Σαμαρά το κλείσιμο της ΕΡΤ. Κάθε κυβερνητική καταφυγή σε πράξεις νομοθετικού περιεχομένου υπαινίσσεται ένα δημοκρατικό κενό. Ωστόσο, σε μια χώρα υποχείριο κυβερνητικής αδιαφάνειας και συνδικαλιστικής μοναρχίας (αλληλοτροφοδοτούμενα φαινόμενα) η κάθετη κίνηση μιας κυβέρνησης εναντίον της δεύτερης συνάντησε πολλούς θιασώτες τους οποίους το ντοκιμαντέρ σχεδόν αποσιωπά ή αποδυναμώνει ως θέση. Κι αυτό εξ’ αιτίας των χλωρών που κάηκαν με τα ξερά αλλά και της μνημονιακής σκοπιμότητας της πράξης. Το ιδεολογικό μου, τρόπον τινά, πρόβλημα με το ντοκιμαντέρ του κ. Αυγερόπουλου είναι η ολοκληρωτική έλλειψη διαλεκτικότητας. Που εν συνεχεία οδηγεί τη δουλειά του σε μια διαδηλωσιακή/προτεσταντική/συνθηματολογική εποχή περί «επαράτου Δεξιάς» και «Ψωμιού Παιδείας κι Ελευθερίας». Να θεωρήσει δεδομένο πως αυτή η πρακτική, θα εγείρει τα υπάρχοντα αλλοϊδεατικά αντανακλαστικά, που θα θυμηθούν ακόμα μια φορά πως σε αυτή τη χώρα ακριβώς αυτός ο ιδεολογηματικός, παντογνωστικός «προοδευτισμός» είναι από τα βασικά αίτια όχι μόνο της αξιακής της χρεωκοπίας αλλά και της εκλογικής αποτυχίας των φορέων του.

Από την άλλη, το ντοκιμαντέρ των Αλέξανδρου Παπανικολάου και Έμιλυς Γιαννούκου «Στο Νήμα», που παρακολουθεί για έναν χρόνο τη ζωή του κ. Τσίπρα, είναι ένα έντιμο, ήμερο, βιογραφικό έργο προπαγάνδας. Όταν ένα ντοκιμαντέρ έχει συναίσθηση του σκοπού του και τον υπηρετεί νηφάλια – άλλωστε η προπαγάνδα δεν βρίσκει χρεία διαλεκτικότητας – είναι αν μη τι άλλο ένα επαρκές ντοκιμαντέρ. Που εκτός του «ενανθρωπισμού» του ηγέτη μιας μεγάλης εκλογικής μερίδας έχει και το θάρρος να καταδείξει, όπως και ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, πτυχές όχι απαραίτητα κολακευτικές όπως η (μέχρι τις προηγούμενες εκλογές τουλάχιστον) αδιαθεσία του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. να αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης.

Κλείνοντας θέτω έναν προβληματισμό: Είναι δεδομένο πως η Ελλάδα, εκλογικά τουλάχιστον, υπήρξε ανέκαθεν μια προοδευτική χώρα. Το ότι οι ηγέτες της συχνά κατέφυγαν σε συντηρητικές πολιτικές είναι ένα διαφορετικό φαινόμενο που δεν χωρά σε μετρημένες λέξεις. Εντούτοις η δεδομένη διαφορά ανάμεσα στους «δεξιούς» και τους «αριστερούς» (το ότι οι μεν είναι ατομικιστές που καντηλιάζουν με αναποτελεσματικές συλλογικότητες και οι δε αδυνατούν να βαθμονομήσουν την αποψιομανία και να χαλαρώσουν την δικαιωματολαγνεία τους – η δημοκρατία ΔΕΝ είναι περί των δικαιωμάτων, που αναφέρεται στο ντοκιμαντέρ του κ. Αυγερόπουλου) έχει οδηγήσει τη χώρα σε μια εκ νέου εμφυλιοπολεμική κατάσταση κατά την οποία οι πρώτοι σιωπούν (ή εξελίσσονται σε χρυσαυγίτες) και οι δεύτεροι αποθρασύνουν την εκδήλωση της παπικής τους παντογνωσίας. Ως εκ τούτου οι πρώτοι δεν καταγίνονται με καλλιτεχνική δημιουργία του ανωτέρω τύπου (και μάλλον δεν θα έβρισκαν και διανομή στην Ελλάδα μας) και οι δεύτεροι ανασκουμπώνονται σθεναρά στο φάσμα της πιθανής εκλογικής τους νίκης.

Κι αυτά εμένα, σεμνά και ταπεινά, δεν μου φαίνονται και ιδιαίτερα υγιή φαινόμενα σε μια κοινωνία που χρειάζεται, όπως πάντα αλλά σήμερα περισσότερο, να σκεφθεί το καλό της και να ενωθεί για να το επιδιώξει.