ΦilMind (4): The Last Day Of The Summer (1958)

Από τον Γιώργο Παυλίδη

Μια γυναίκα, την τελευταία μέρα των διακοπών της, γνωρίζει έναν άντρα σε μια ερημική παραλία. Ένα έντονο φλερτ αναπτύσσεται μεταξύ τους, μέχρι που ο άντρας της ζητάει να μείνει μαζί του. Εκείνη αποκοιμιέται δίπλα του και όταν ξυπνάει ο άντρας έχει φύγει.

Ο χώρος όπου λαμβάνει χώρα η συνάντηση των δύο ηρώων, δεν είναι ένας ιστορικά ή  κοινωνικά αναγνωρίσιμος χώρος και έτσι η δράση και η συμπεριφορά των πρωταγωνιστών μέσα σε αυτό τον χώρο δεν συνδέεται με κάποια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο ή με κάποιον κοινωνικό ρόλο.

Αυτό που δημιουργεί ο Πολωνός σκηνοθέτης είναι ένας αρχέγονος χώρος που κινηματογραφείται με μακρινά πλάνα και θέτει στο κέντρο της προσοχής μας άλλοτε τους όγκους των αμμόλοφων, άλλοτε την γραμμή της αμμουδιάς και την ορμή των κυμάτων της θάλασσας, άλλοτε απλώς τον ήχο του ανέμου και το κράξιμο των γλάρων.

Αυτές οι εικόνες και οι (αποκλειστικά) φυσικοί ήχοι συνθέτουν οπτικά και ηχητικά ένα περιβάλλον που υπάρχει εκεί εκατοντάδες χρόνια, μορφοποιημένο από τις δυνάμεις της φύσης, και μέσα σε αυτό το περιβάλλον θα εμφανιστούν, με αρχετυπική μορφή, ένας άντρας και μια γυναίκα. Δεν θα μιλήσουν πολύ, θα παίξουν σαν μικρά παιδιά, θα ονειρευτούν, θα κολυμπήσουν, θα δειπνήσουν πάνω σε μια πεταμένη ψαροκασέλα, θα κρυφτούν κάτω από αυτήν (φτιάχνοντας το πρώτο τους σπίτι) για να προστατευτούν από την καταιγίδα που θα ξεσπάσει.

Σε κοντινά πλάνα θα δούμε τα πρόσωπά τους, καθώς ανταλλάσσουν χαμόγελα και σιωπές. Είναι ντυμένοι στα μαύρα με φόντο το λευκό χρώμα της αμμουδιάς και του ουρανού (το λευκό και το μάυρο εμφανίζονται εδώ ως τα πρώτα χρώματα ή μη-χρώματα, ως το αρχέγονο ζεύγος των δυνάμεων που κινεί τον κόσμο). Και όπως ο άντρας εμφανίστηκε στη ζωή της γυναίκας ξαφνικά, την τελευταία μέρα του καλοκαιριού, το ίδιο ξαφνικά θα εξαφανιστεί. Και αυτή είναι μια μια αρχέγονη εικόνα του χρόνου. Τί από αυτά συνέβη πραγματικά; Συναντήθηκαν ο άντρας με τη γυναίκα ή όχι; Ο αρχέγονος κόσμος είναι ταυτόχρονα το ριζικό ξεκίνημα (πίσω και πριν από κάθε κοινωνικοποίηση και δράση) και το απόλυτο πέρας.

Ποτέ δε μαθαίνουμε τα ονόματα των δύο χαρακτήρων, ούτε το όνομα του μέρους στο οποίο βρίσκονται. Τα ονόματα δεν είναι απαραίτητα σε έναν αρχέγονο χώρο και χρόνο. Εκεί μιλούν, ζουν, κινούνται και εκφράζονται οι ενορμήσεις, τα αρχέτυπα, και το βάθος που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια των ρόλων και των προσωπείων. Η φαντασία ως ριζικό ξεκίνημα και απόλυτο πέρας. Και εδώ έχουμε την κινηματογραφική φαντασία του Tadeusz Konwincki.