Το Πέρασμα του Μίλερ (1990) ****

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Σκηνοθεσία: Τζόελ και Ίθαν Κοέν

Πρωταγωνιστούν: Γκάμπριελ Μπερν, Άλμπερτ Φίνεϊ, Μάρσια Γκέϊ Χάρντεν, Τζον Τουρτούρο, Τζον Πολίτο.

115’, 1.85:1

Λίγο πριν αποκρυσταλλώσουν την βασική θεματική τους της ανθρώπινης ανεπάρκειας σ’ έναν αδύνατον να ελεγχθεί κόσμο προικισμένο αδιαφορία, οι Κοέν έδειξαν από την αρχή την ασυγκράτητη σινεφιλία τους σαν βασική πηγή έμπνευσης. Το Πέρασμα του Μίλερ είναι μια μεταγραφή του Γιοζίμπο και του Για μια Χούφτα Δολάρια σ’ ένα σύμμεικτο κινηματογραφικό σύμπαν γκανγκστερικού νουάρ. Εδώ ο ήρωας δεν είναι πανύβλαξ, όπως τόσοι πριν και μετά, είναι ο πιο έξυπνος όλων. Και παρά τον αμοραλισμό που μόνιμα εσωκλείουν τα αδέλφια, έχει τις ηθικές σταθερές του της αφοσίωσης και του κώδικα να επιλέγει τους ανθρώπους του. Έτσι λοιπόν ο Τομ θ’ ακολουθήσει την διαδρομή ανάμεσα στις δυο συμμορίες της πόλης, του Λίο και του Κάσπαρ, με γνώμονα κάτι ανάμεσα στο αυτοσυντηρητικό του καθήκον και την ιδιότυπη ηθική επιταγή. Και θα το κάνει κρύβοντας κι από μας ακόμα τα κίνητρα που τον ωθούν – να μια μεγάλη διαφορά από το πλήρως αμοραλιστικό γουέστερν του Λεόνε.

Φοβερά στυλιζαρισμένο, γεμάτο καταπληκτικό νουάρ διάλογο, διπροσωπίες και ασταμάτητες οπτικές στίξεις, που τώρα πια ξέρουμε πόσο πανταχού παρούσες είναι στο σώμα του έργου δυο τρομερά συνεκτικών δημιουργών, το Πέρασμα του Μίλερ φτιάχτηκε κλασσικά και δείχνει ακόμα περισσότερο σήμερα, 24 χρόνια μετά, πόση κλασικότητα περικλείει. Φωτογραφημένο από τον Μπάρι Σόνενφελντ στην προτελευταία του δουλειά προτού περάσει στην σκηνοθεσία την επόμενη χρονιά (Οικογένεια Άνταμς) και με την μουσική του μόνιμου ως σήμερα Κάρτερ Μπέργουελ να τονίζει ένα αξέχαστο κράμα ιρλανδικότητας και συμφωνικού μελοδράματος (σε τέλεια σχέση με την κυνική ιστορία και τον βαθύτερα ρομαντικό ήρωα), το Πέρασμα είναι αυτό το κιόλας ώριμο έργο δυο νεαρών σινεφίλ για πάντα ορισμένων από τον πραγματισμό της ζωής και το λυτρωτικά αποστασιοποιητικό χιούμορ για δαύτην.

Near masterpiece, που λένε κι οι ειδικοί.