Παρα-Θερισμός

Από τον Γιώργο Παυλίδη

Λέγεται συχνά ότι το σινεμά είναι μια διαφυγή από την πραγματικότητα, μας κάνει να ξεχνάμε τα προβλήματά μας, όλες οι έγνοιες μας διασκεδάζονται (δηλαδή σκορπίζουν) και για δύο ώρες δραπετεύουμε από την καθημερινότητα.

Σε αυτή την αντίληψη για το σινεμά ταιριάζουν –νομίζω- συνήθως ταινίες βατές, ιστορίες αναγνωρίσιμες, ήρωες με τους οποίους ταυτίζεσαι εύκολα, αφήγηση γραμμική και σχεδόν πάντα αίσιο τέλος. Ποιός δεν έχει απολαύσει κλασσικές ιστορίες αγάπης ή δράσης, ποιός δεν έχει περάσει βράδια παρέα με φίλους βλέποντας ανάλογες ταινίες ή δεν έχει «σκοτώσει» ένα κυριακάτικο μεσημέρι μπροστά στην τηλεόραση, άλλοτε συγκινημένος με μια ρομαντική κομεντί και άλλοτε πιάνοντας την κοιλία του απ' τα γέλια με κάποια κωμωδία; Ποιός, τέλος, δεν έχει σκεφτεί "αυτό θα 'θελα να το ζήσω, ή θα θελα να 'μαι σαν αυτόν";

Αυτό είναι το σινεμά που με μεγάλωσε, γεμάτο γλυκές και αναντικατάστατες αναμνήσεις, αυτό μου έμαθε να βλέπω ταινίες, έστω και αν μου έδειξε έναν κυρίως τρόπο βλέμματος.

Δίπλα σε αυτό το σινεμά που θρέφει το συναίσθημα -και που οι ταινίες του (δοκιμασμένες στον χρόνο και στο κοινό) παράγονται μαζικά κάθε χρόνο- υπάρχει και ένα άλλο σινεμά, λιγότερο δημοφιλές. Αυτό το σινεμά δεν μας μαθαίνει να βλέπουμε δανείζοντάς μας τα μάτια του, δεν μας δανείζει τη σκέψη του για να σκεφτούμε, δεν αναλαμβάνει για λογαριασμό μας εκείνο που δεν θα τολμούσαμε να επιχειρήσουμε ή να βιώσουμε. Μας αποξενώνει από αυτό που γνωρίζαμε ως οικείο, μοιάζει να είναι ενός άλλου κόσμου από τον καθημερινό και δοσμένο. Αυτό το σινεμά δεν είναι διαφυγή από την πραγματικότητα. Το αντίθετο συμβαίνει, αυτό το σινεμά ανοίγει διόδους για να εισβάλλει στο καθημερινό και δοσμένο - και αυτό σπανίως είναι διασκεδαστικό- ώστε να διεγείρει την επιθυμία μας να χρησιμοποιήσουμε το βλέμμα μας διαφορετικά και να σκεφτούμε βαθύτερα.

Δίπλα στο σινεμά του παραθερισμού (ευχάριστο και συγκινητικό), υπάρχει το σινεμά του θερισμού (επίπονο μα και καρποφόρο).

Και αν το πρώτο παράγεται μαζικά (και τυποποιημένα), το δεύτερο είναι εκείνο που διαφυλάττει μέσα του τον ιδιαίτερο πυρήνα της κινηματογραφικής τέχνης. Μακάρι ο κινηματογράφος να ήταν λίγο περισσότερο ένας θερισμός βλεμμάτων.