Φilmind: "Μπαίνοντας" σε μια ταινία

Από τον Γιώργο Παυλίδη

Αυτό που συμβαίνει όταν μας συναρπάζει μια κινηματογραφική ταινία και λέμε «θα ήθελα να μπω στον κόσμο της ταινίας», είναι ότι συνδέω με κάποιον τρόπο το περιεχόμενο του κόσμου αυτού με κάτι που με αφορά, πως εκεί μέσα υπάρχει κάτι που με δελεάζει ή με δοκιμάζει. Αυτό το «θέλω να μπω σε μια ταινία» προϋποθέτει μια πολύ προσωπική σχέση με την ταινία. Όχι αφηρημένα και αλληγορικά, αλλά κυριολεκτικά.

Όσο εντυπωσιακοί και αν είναι οι διάλογοι, όσο και αν μας "κρατάει" η πλοκή, όσο και αν ταυτιζόμαστε με καταστάσεις και προβλήματα, εκείνο που θα μας κάνει να θέλουμε να μπούμε σε μια ταινία είναι αυτό που ονομάζουμε "ατμόσφαιρα" (και αυτό επ’ ουδενί δεν είναι μόνο η πλοκή, η δράση και οι διάλογοι).

H ατμόσφαιρα μπορεί να εννοηθεί εξωτερικά, ως μέρος της φύσης. Το ίδιο όμως μπορεί να εννοηθεί στο εσωτερικό μιας ανθρώπινης σχέσης ή ενός γεγονότος, ή μιας ταινίας. Ατμόσφαιρα είναι ο τρόπος που εμφανίζεται κινηματογραφικά η σχέση ανάμεσα στον χώρο, τον χρόνο και την κίνηση, τα νοήματα, τα συναισθήματα και τα χρώματα κλπ. και αυτός ο τρόπος σχέσης παράγει ένα κλίμα ανάλογό τους. Ένα κλίμα στο οποίο όλα αυτά τα στοιχεία είναι πραγματικότητες και αναδύονται μέσα από τις συνιστώσες του. Ο κόσμος μιας ταινίας είναι ένα είδος άλλου κλίματος, όχι εποχιακού, αλλά κλίματος ψυχικού και σωματικού.

Για να μπω λοιπόν στην ατμόσφαιρα μιας ταινίας, όπως την συνέλαβαν και την δημιούργησαν ο σκηνοθέτης, ο φωτογράφος, οι ηθοποιοί κλπ. θα πρέπει να είμαι, κατ' αρχήν, έτοιμος να αφεθώ στην ταινία. Όχι να προσπαθώ μόνο να την καταλάβω/αναλύσω εξωτερικά, ψυχρά και εξ αποστάσεως, αλλά να την νιώσω. Αν το κάνω αυτό – και αν η ταινία με αφορά- μπορώ να εισέλθω στον κόσμο της, μεταμορφώνοντας και τη δική μου σωματική και ψυχική διάθεση, αφού ο κινηματογραφικός σφυγμός ζωντανεύει μόνο μέσα στον μύχιο και ανοικτό χώρο της συνάντησής μας με την ταινία.

"Μπαίνω στον κόσμο μιας ταινίας" σημαίνει ότι ενστερνίζομαι κάτι από τη δομή, τον ρυθμό και το ύφος της κίνησης, τους τόνους και τα νοήματα της ατμόσφαιρας μιας ταινίας. Το να μπω στον κόσμο μιας ταινίας είναι ένα πραγματικό γεγονός, κάτι που μας συμβαίνει, αλλά δεν είναι κάτι που μπορούμε να δούμε εξωτερικά. Κανείς δεν μπαίνει μέσα στην οθόνη. Κι όμως, με κάποιον τρόπο, το σώμα μας αρχίζει να κινείται στον ρυθμό της ταινίας, το βλέμμα μας συν-κινείται και μπορεί να υιοθετήσει κάτι από τον τόνο των εικόνων, η διάθεσή μας μπορεί να σκοτεινιάσει ή να φωτιστεί, η καρδιά να χτυπάει αλλιώς, η αναπνοή ν’ αλλάξει. 

Το σινεμά είναι μια διεργασία μύησης σε έναν άλλο, κινηματογραφικό, κόσμο (όχι ξέχωρο από αυτόν που ξέρουμε, όχι ανεξάρτητο, όχι "ανώτερο" ή ό,τι άλλο). Αυτή η μύηση είναι μια σωματική, πραγματική, εμπειρία. Όχι μεταφορά ή παρομοίωση. Αναπνέουμε στην ατμόσφαιρα μιας ταινίας σημαίνει αλλάζουμε αυτό που είμαστε.