Το Ανθρώπινο Κεφάλαιο (Il capitale umano, 2013) ****

Από τον Παναγιώτη Μπούγια

Σκηνοθεσία : Πάολο Βιρτσί

Παίζουν : Φαμπρίτσιο Μπεντιβόλιο, Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι, Βαλέρια Γκολίνο, Ματίλντε Τζιόλι, Φαμπρίτσιο Τζιφούνι

111’,  2.35 : 1

Ο όρος «ανθρώπινο κεφάλαιο» είναι κατεξοχήν ασφαλιστικός όρος και αναφέρεται στην καθαρή αξία αποζημίωσης ενός παθόντος. Εν προκειμένω, ορίζει με πικρό σαρκασμό το πώς αποτιμώνται τα μέλη δύο οικογενειών, μιας καπιταλιστικής και μιας μεσοαστικής, η μοίρα των οποίων θα συνδεθεί μέσα από ένα τροχαίο.  Ο πάτερ φαμίλιας της δεύτερης, ένας νευρωτικός κτηματομεσίτης (Φαμπρίτσιο Μπεντιβόλιο), προσπαθεί αδέξια να αναρριχηθεί κοινωνικά, υποθηκεύοντας τα υπάρχοντά του για να συμμετάσχει στο hedge fund του αρχηγού της πρώτης (ένα χρηματοοικονομικό «εργαλείο»  που κερδοσκοπεί ενάντια στην οικονομική ανάκαμψη της Ιταλίας).

Η Βόρεια Ιταλία, κάτι ανάμεσα σε χειμωνιάτικη Χώρα των Θαυμάτων και ψυχρό, έρημο ανθρώπινο τοπίο, μετατρέπεται στο ιδανικό σκηνικό για ένα βαθύ δράμα χαρακτήρων, που σκιαγραφεί την αγωνία μιας κοινωνίας στα πρόθυρα αποσύνθεσης και μιας οικονομίας σε πορεία καθοδικού σπιράλ. Φιλμ υπόγειας μελαγχολίας, που σταδιακά αναδεικνύεται σε κυρίαρχο μοτίβο. Η αφήγηση γίνεται μέσα από επιμέρους  κεφάλαια  (καθένα εστιάζει και σε έναν βασικό χαρακτήρα), που όλα καταλήγουν στη μοιραία βραδιά του τροχαίου. Φιλμάροντας την ίδια σκηνή από διαφορετική οπτική γωνία, ο σκηνοθέτης προσθέτει τις απαραίτητες  πινελιές στην εξέλιξη της ιστορίας, χωρίς να προδίδει το απροσδόκητο φινάλε.

Το έργο ανατέμνει διεξοδικά την κοινή δυστυχία πλούσιων και φτωχών σε μια κοινωνία που μετρά την αξία του ατόμου με όρους χρηματοοικονομικούς. Διακρίνεις έναν Γκατσμπικό απόηχο, ωστόσο η ατμόσφαιρα αγγίζει περισσότερο το  «Io sono l'amore» (2009) του Λούκα Γκουαντανίνο. Χωρίς να γίνεται (όπως το τελευταίο για την Σουίντον) ερμηνευτικό όχημα, προσφέρει στην Βαλέρια Τεντέσκι έναν αξιοσημείωτο ρόλο: αυτόν της συναισθηματικά ασταθούς συζύγου –τρόπαιο ενός υπερόπτη καπιταλιστή, με τον ιδεαλισμό ως αντίδραση στην πληκτική καθημερινότητα- στην παγίδα μιας ανούσιας προσωπικής περιπέτειας, διανθισμένης και με στοιχεία μαύρου χιούμορ.

Ο Βιρτσί πραγματοποιεί  μια σπουδή πάνω στην κρίση των καπιταλιστικών αξιών με όρους «ηδονοβλεψία», καθώς η κάμερά του κρυφοκοιτάζει τα σπίτια και τις ψυχές των πλουσίων, αποκαλύπτοντας -προς μεγάλη μας ανακούφιση- πως η ζωή τους είναι αληθινό κολαστήριο. Ταυτόχρονα, όμως, επιβεβαιώνει και τους χειρότερους φόβους μας. Είναι ένας κόσμος υπό κατάρρευση, τους κραδασμούς του οποίου αισθανόμαστε όλοι. 

Το «Ανθρώπινο Κεφάλαιο» είναι μια ιστορία ανθρώπων παγιδευμένων στους τροχούς του χρήματος, της ματαιοδοξίας και των απωθημένων, που εξελίσσεται σαν καλοκουρδισμένο ψυχολογικό θρίλερ.