Edito #011

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Στο Nostromo, τρεις μήνες σχεδόν από την πρώτη μας επαφή με τον επιταχυμένο κόσμο του διαδικτύου που, παράξενα ίσως, με μια νικηφόρα ηττοπάθεια αντιμετωπίζουμε, μπήκαμε σ’ έναν Φεβρουάριο με λαμπρές ταινίες στις αίθουσες (Nebraska, Inside Llewyn Davis, Only Lovers Left Alive και το επερχόμενο Her), άλλες φτιαγμένες για να συζητηθούν (Nymphomaniac) και μια μεγάλη απώλεια για την τέχνη του κινηματογραφικού ηθοποιού, αυτήν του Φίλιπ Σέϊμουρ Χόφμαν.

Το αμερικάνικο σινεμά, δεκαετίες τώρα, μάλλον και δικαιωματικά ανέκαθεν, το υγιέστερο εθνικό σινεμά που υπάρχει, μπόλιασε το κυρίως ρεύμα του με τους ανεξάρτητους εναλλακτικούς που το ίδιο γέννησε, άνδρωσε, βράβευσε και τώρα το διαιωνίζουν. Ο Τζιμ Τζάρμους και τ’ αδέρφια Κοέν, δεν ενσωματώθηκαν ποτέ σ’ ένα ταπεινωτικά ομογενοποιημένο σύστημα, πάνω από τρεις δεκαετίες τώρα παράγουν ένα συστηματικά υψηλών απαιτήσεων σινεμά που αφορά και συγκινεί και φέτος έδωσαν αμφότεροι πιστοποιητικό γονιμότητας και όρεξης για τη συνέχεια. Ο (σκηνοθετικά) νεότερος Αλεξάντερ Πέϊν περιδιαβαίνει σταθερά την δική του Αμερική της περιφέρειας, μιλώντας απλά με την χιουμοριστική μελαγχολία του τη γλώσσα ενός δυσεύρετου πια ανθρωπισμού. Και ο 45άρης Σπάϊκ Τζόνζι, στο Her που να δείτε από αύριο, ωρίμασε την εγκεφαλικότητά του σε συνεκτική άποψη για τον κόσμο του 21^ου αιώνα και το τέλος της μεταξύ μας αθωότητας - και την αρχή ίσως μιας νέας. Ολοκληρωτικά δοσμένος στην μελαγχολία αυτός. Μελαγχολία που ο ειδήμων Λαρς φον Τρίερ εγκαταλείπει, κινώντας για μια διμερή πραγματεία στο ένστικτο και την αποξενωτική επίδραση του πολιτισμού πάνω του. Είναι ο σκηνοθέτης που έχει τα κότσια, τις αποσκευές και την ικανότητα να το κάνει – αρκεί και μεις με τη σειρά μας, υπεύθυνα και διαλεκτικά, να δούμε πέρα από την μεσσιανικότητα που ποθούμε να του επιδώσουμε (κάθε εποχή, κάθε δραστηριότητα είναι λες και χρειάζεται τους σωτήρες της) και να πάρουμε από τον βαρύ συμβολισμό του εκείνο που θα πάει τη σχέση με τον εαυτό και τον κόσμο γύρω μας, ένα γενναίο βήμα παρακάτω.

Ένα βήμα που, ωστόσο, θα γίνει για το σινεμά δίχως την μέγιστη συμβολή ενός σπουδαίου, του Φίλιπ Σέϊμουρ Χόφμαν. Ενός καλλιτέχνη που χωρίς υπερβολή θεωρώ ισάξιου της γοητείας (κι ας μην είχε την ομορφιά), της καθηλωτικότητας, της προσήλωσης και του καθαρού μαγνητισμού του φακού ενός Μάρλον Μπράντο. Που αν είχε πεθάνει στα 46 του δεν θα είχε γυρίσει το Νονό, το Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι, την Αποκάλυψη Τώρα. Η απώλεια του Χόφμαν είναι καλλιτεχνικά συνταρακτική, η γενιά του, το λιγότερο, αναφαίνεται ορφανεμένη από το εκθαμβωτικό ταλέντο ενός ηθοποιού που έφερνε σε κάθε ρόλο του μια ιδιομορφία κι ένα πάθος – αναπόφευκτα φερμένα από το αφώτιστο σκοτάδι του – που τον έκανε απεριόριστο. Τέτοια τέχνη ξέρεις ότι εκλείπει νομοτελειακά, οι γενιές αλλάζουν, ο κόσμος εξελισσόμενος υποδύεται πως τέτοιες πυρκαγιές ανθρώπων δεν μπορεί να υπάρχουν πια. Είναι επώδυνο ο ένας που είχαμε να χάνεται τόσο πρόωρα.