Φilmind (2): The Turin Horse

Από τον Γιώργο Παυλίδη

Ο χώρος είναι αυτό το θαύμα: δύο πράγματα δεν στέκονται στο ίδιο σημείο, δεν είναι το ένα μέσα στο άλλο. Υπάρχει έκταση, ώστε να μπορούν να σταθούν σε κάποια απόσταση μεταξύ τους, διαφέρουν ως προς τη θέση τους στον χώρο. 

O χώρος είναι, πρωτίστως, η δυνατότητα του διαφορετικού.

Υπάρχει χρόνος, οι άνθρωποι βλέπουμε ο ένας τον άλλον να μεγαλώνει, να αλλάζει, να πεθαίνει, βλέπουμε τον ήλιο που ανατέλλει και δύει. Ο χρόνος μπορεί να συλληφθεί ως αναπαραγωγή, ως επανάληψη, ως επανεμφάνιση του διαφορετικού (εκείνου που απλώς διαφέρει από αυτό που βρίσκεται δίπλα του), και σε μετρημένες –μα τόσο κρίσιμες- στιγμές ως εμφάνιση του εντελώς Άλλου: ως δημιουργία. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει  "καθαρός" χρόνος έξω ή ανεξάρτητα από αυτό που δημιουργείται κάθε φορά. 

Ο χρόνος είναι, πρωτίστως, η δυνατότητα του Άλλου. 

Αυτά τα ολίγα –και άγαρμπα δοσμένα- φιλοσοφικά, είναι μια άτυπη προσωπική εξομολόγηση: όσο η φιλοσοφία παραμένει αφη(ρη)μένη στη θεωρία και στα βιβλία, τόσο θα χλευάζεται από τους πολλούς και θα αποτελεί καταφύγιο πνευματικού αυνανισμού για τους λίγους ειδικούς. Αν όμως μπορούσε να γίνει.. φιλ(μ)οσοφία, να αποκτήσει όψη, έκταση και κίνηση.. 

Ο Bela Tarr κινηματογραφεί το διαφορετικό. Οι ίδιες σκηνές επαναλαμβάνονται, ξανά και ξανά. Ο πατέρας σηκώνεται, ντύνεται, πηγαίνει να φέρει νερό, ξεφλουδίζει τις πατάτες, κάθεται, ξεντύνεται, κοιμάται. Η κόρη τον βοηθά. Το μόνο που διαχωρίζει τις σκηνές μεταξύ τους είναι ο χώρος, δηλαδή η θέση τους μέσα στην καθημερινότητα των δύο πρωταγωνιστών, καθώς σέρνουν την ύπαρξή τους από μέρα σε μέρα. Η μητέρα –μήτρα γέννησης- απουσιάζει. Ο χρόνος σταματά την έκτη μέρα. Η έβδομη της δημιουργίας δεν θα ανατείλει ποτέ. Το Άλλο απουσιάζει. 

Αυτό που μένει, είναι ο Άνθρωπος στον άδειο χώρο, χωρίς χρόνο. Το σώμα είναι ο μόνος χώρος που απομένει. Δεν θα κρατήσει πολύ. Όσο κρατήσει. Το διαφορετικό χωρίς το Άλλο είναι ο μικρός καθημερινός θάνατος. Ζόφος ψυχής.

Στα δικά μου μάτια, το Άλογο του Τορίνο συλλαμβάνει και οπτικοποιεί κινηματογραφικά το νόημα (το απροσμέτρητο βάθος πεδίου διατυπώνει σχέσεις και αντιθέσεις εντός του ίδιου μονοπλάνου), την αίσθηση (η ακινησία, η σιωπή, το αχνό ασπρόμαυρο), τη διάθεση (ο βαρύς ουρανός, η δόνηση του ανέμου, οι μουσικοί ψίθυροι του Mihâly Vig) και το μαρτύριο αυτού του ζόφου. Αν κάτι χρωστάω σε αυτή την ταινία, είναι που με γέμισε αργά με το βάρος και την επιθυμία για δάκρυα -όχι που κλαίγονται, αλλά που συγκρατιούνται- όχι για τον θρήνο, αλλά για την επίγνωση. Πανέμορφα επίπονο, ζοφερά λυτρωτικό. Αν αυτό είναι λόγος να το δεις..