Movie to Remember (7): Duel

Από τον Χρήστο Ζαφειριάδη

Η Μονομαχία (1971)

Σκηνοθεσία: Στίβεν Σπίλμπεργκ

Πρωταγωνιστούν: Ντένις Γουίβερ, Ζακλίν Σκοτ

Τηλεταινία, 90’,  1.33 : 1

Αν κάτι πρέπει να χαρακτηρίζει το σινεμά του Spielberg, αυτό είναι ο τρόπος με τον οποίο έχει κατανοήσει και υπόγεια προβάλει τους εαυτούς μας μέσα στις ταινίες του. Το Duel είναι μια σπάνια απολαυστική ταινία, όχι γιατί είναι τόσο όμορφα γυρισμένη, αλλά γιατί καταφέρνει και μιλάει με διαχρονική ευκολία για τον σύγχρονο άνθρωπο, με τα έμφυτα και αμετάβλητα ένστικτα επιβίωσης που τον καθορίζουν.

Τοποθετημένο στους ξεχασμένους και σκονισμένους αυτοκινητόδρομους της αμερικανικής επαρχίας (εκεί όπου συντελείται το ξεγύμνωμα του πολιτισμικού χαρακτήρα), το Duel φέρνει τον κεντρικό πρωταγωνιστή της ταινίας , με το συμβολικό όνομα Man(n) και το μικροκαμωμένο του Dodge Valiant,  αντιμέτωπο με την απειλή ενός βρώμικου Peterbilt, ένα γιγάντιο φορτηγό θηρίο με άγνωστο οδηγό, το οποίο προκαλεί τον τρόμο και επιτίθεται χωρίς προφανές κίνητρο και αιτία στο θύμα του. Ένας αγώνας δρόμου και επιβίωσης ξεκινά (“everybody runs”) στον οποίο το απολίτιστο και αγνώστου ταυτότητας βυτίο εκπνέει σκόνη, μονοξείδιο του άνθρακα και φλόγες, ενώ το μικρό αμερικάνικο τυπικό (γι’ αυτό και συμβολικό) αυτοκίνητο αποπνέει ανασφάλεια και ανησυχία για την ίδια του τη ζωή.

Μέσα στην μοναξιά του δρόμου και των voice over σκέψεων ο πολιτισμένος Mann (συμβολική μορφή του αστικού άντρα με το συνηθισμένο ντύσιμο, τη συνηθισμένη οικογένεια και το συνηθισμένο του αμερικάνικο μουστάκι), βγαίνει από την ασφάλεια της καθημερινότητάς και τα όρια που έχει κατασκευάσει για να τον προστατεύουν και έρχεται σε στενές επαφές με την άγνωστη απειλή. Ολική επαναφορά στα πρωτόγονα ένστικτα για τον πρωταγωνιστή ο οποίος χάνει τον προσανατολισμό του και στη συνέχεια επαναπροσδιορίζεται, γνωρίζοντας έναν άλλο Mann (άνθρωπο), εκείνον που μπορεί να αγωνιστεί, να επιβληθεί, ακόμα και να σκοτώσει αν χρειαστεί. Σε ένα υπέροχα κινηματογραφημένο και υπέροχα αγωνιώδες φινάλε ο Spielberg θα ολοκληρώσει τη σύγκρουση των δύο μονομάχων, φτάνοντας τον συμβολικό πρωταγωνιστή κυριολεκτικά στα άκρα, απολαμβάνοντας παράλληλα την φανέρωση της αληθινής του ταυτότητας. Και δεν υπάρχει τίποτα πιο διασκεδαστικό από την κατάρρευση του καμουφλάζ που έχτισε ο σύγχρονος άνθρωπος για να καλύψει την πρωτόγονη και ζωώδη φύση που κρύβει μέσα του.

Ο αγώνας ολοκληρώνεται και ο νικητής στέκεται μονάχος ατενίζοντας το κενό που έχει απομείνει, έχοντας πια συνειδητοποιήσει ότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός άγνωστου και παρανοϊκού κόσμου, ενώ απέναντί του ένα όμορφο ηλιοβασίλεμα χάνεται στην υπέροχη θέα ενός ανεξάντλητου ορίζοντα. Επιστροφή στη ζούγκλα.