Η
Επιλογή του Δεκαπενθημέρου:
Από τον Γιάννη Σμοΐλη
Νοσταλγία (1983) *****
Σκηνοθεσία: Αντρέϊ Ταρκόφσκι
Πρωταγωνιστούν: Όλεγκ Γιανκόφσκι, Έρλαντ
Γιόζεφσον, Ντομιτσιάνα Τζορντάνο, Ντέλια Μποκάρντο
125’, 1.66:
1
Κάνουμε
συχνά κατάχρηση της λέξης «ποιητής» όταν αναφερόμαστε σε (σπουδαίους, έστω)
σκηνοθέτες. Ταινίες «ποιητικές» υπάρχουν πολλές, ταινίες-ποιήματα, όμως, σαν
του μεγάλου λυρικού Andrei
Tarkovsky,
πόσοι στ’ αλήθεια μπορούν να περηφανευτούν ότι έφτιαξαν;
Η
αριστουργηματική Νοσταλγία, είναι ένας ακόμα ύμνος του σπουδαίου Ρώσου στην
Πίστη. Κι αν είσαι άθεος, ίσως παρασυρθείς ευκολότερα απ’ αυτό το φλεγόμενο
όραμα, αυτή την ένθεη ματιά. Γιατί ο Tarkovsky δεν είναι ένας ανάλγητος θεοσεβούμενος που
διακηρύσσει δόγματα, αλλά ένας ανήσυχος διανοούμενος που δονείται ολόκληρος απ’
το πάθος της υπερβατικής πλήρωσης, της ένωσης του πεπερασμένου με το άπειρο,
του θνητού με το αθάνατο. Μοιάζει να εμπνέεται από τα λόγια του Kierkegaard που γράφει στο «Φόβος και
Τρόμος»: «Ο έρωτας έχει τους ιεροφάντες του ανάμεσα στους ποιητές, και κάποτε
θ’ ακούσεις και καμιά φωνή που θα ξέρει πώς να τον τιμήσει: όμως ούτε λέξη δε
θ’ ακούσεις για την πίστη. Άραγε, ποιος θα βρεθεί να μιλήσει προς τιμήν αυτού
του πάθους;». Σε ό,τι αφορά την έβδομη τέχνη λοιπόν, θα μιλήσει ο Tarkovsky.
Όλη
η «Νοσταλγία» είναι μια περιπέτεια του πνεύματος που σε τίποτα δε θυμίζει τις
γραμμικές δομές της παραδοσιακής δραματουργίας. Η κάμερα του Tarkovsky ιχνηλατεί
την ψυχή, τα μεταρσιωτικά, βουτηγμένα στη σέπια και την υγρασία κάδρα του (το
νερό: σταθερό ταρκοφσκικό σύμβολο, υπενθύμιση της κοινής καταγωγής όλων των
πραγμάτων για τους προσωκρατικούς) αναπαριστούν γλαφυρότατα τις ελλειπτικές
κινήσεις της μνήμης, τα θραύσματα του ονείρου, τις συνθέσεις της φαντασίας,
ολόκληρη την εσωτερική ζωή καθώς ξετυλίγεται σπαρασσόμενη από τη λαχτάρα της
αιωνιότητας.
Κι αν
μια πράξη που φαινομενικά στερείται νοήματος, όπως το να διατηρήσεις τη φλόγα
ενός κεριού αναμμένη διασχίζοντας μια μικρή απόσταση, μοιάζει με την επιτομή
της θρησκευτικής εμπειρίας, η μεταφυσική του Tarkovsky δεν
είναι αυτή του χριστιανού αλλά εκείνη του καλλιτέχνη, που μεγαλόψυχα εξουσιοδοτεί
τα παιδιά, τους ποιητές και τους τρελούς να σώσουν αυτόν τον –αιώνες τώρα- θνήσκοντα
κόσμο…
Κυκλοφορούν
επίσης…
Από τον Χρήστο Ζαφειριάδη
About Time (2013) ***1/2
Η
ταινία του Ρίτσαρντ Κέρτις έχει τη δυναμική μιας πρωτότυπα διατυπωμένης
ρομαντικής κομεντί, χωρίς όμως να απομακρύνεται από τα γνωρίσματα της
κινηματογραφικής καριέρας που κουβαλάει ο δημιουργός της. Ωστόσο από το μέσο
περίπου της ταινίας και μέχρι το μελοδραματισμό του φινάλε της, η ιστορία
αλλάζει ρότα και προσπαθεί να αγγίξει τα περισσότερο ευερέθιστα κομμάτια του
ανθρώπινου συναισθηματισμού. Προσπαθεί να σε κάνει να αντιληφθείς ότι όσα είναι
αυτά που φέρνει ο χρόνος άλλα τόσα είναι αυτά που παίρνει πίσω και ότι η
απόσταση που χωρίζει το χτες από το αύριο είναι και η απόσταση που θα
διανύσουμε μέχρι να καταλάβουμε αν η ζωή που ζήσαμε ήταν και αυτή που ονειρευτήκαμε
μέσα στην τετελεσμένη διάρκεια των λιγοστών μας αναμνήσεων.
Death Wish (1974) ***1/2
Η
ιστορία του Death Wish δεν
είναι ένα γεγονός αιτιολογημένης εκδίκησης αλλά μια δραματική ιστορία θυμού και
απόγνωσης. Μια πράξη τιμωρίας που παράγεται από την ανάγκη της άμυνας, η οποία
με τη σειρά της μετατρέπεται σε αντεπίθεση. Με αφετηρία μια αναίτια βιαιοπραγία
που μετατρέπεται σε ανθρωποκτονία, η ταινία έχει ως στόχο να μεταφέρει στον
θεατή, έστω και επιφανειακά, τις αναθυμιάσεις ενός φθίνοντος πολιτισμού που
έχτισε τα θεμέλια του στην ανικανότητα μιας κλινικά νεκρής/αδιάφορης
νομοθεσίας. Μέσα σε μια σχεδόν Καρπεντερική ατμόσφαιρα αδίστακτης απλοϊκότητας,
ένα πιστόλι οπλισμένο με το κίνητρο της ανθρώπινης αποκαρδίωσης, σπάει τη σιωπή
της νύχτας αφήνοντας την κρυφή αναγνώριση της ευθύνης να μαρτυρά την ανάγκη της
φυγής για ένα καινούριο τόπο και την ανάγκη να ζυγίσουμε απ’ την αρχή ξανά τους
εαυτούς μας.
Funny Face (1957) ***
Δεν
είμαι σίγουρος αν υπάρχει κάποιος που θα κατέτασσε το Funny Face στην
κορυφή των μουσικοχορευτικών ‘50s, το
υλικό του Στάνλεϊ Ντόνεν όμως χρησιμοποιεί διαχρονικές αλήθειες της ανθρώπινης
ματαιοδοξίας για να σχολιάσει -και τελικά να ξεμπροστιάσει- την υποκρισία του
πνεύματος και της σοφίας έναντι της σάρκας και των κρυμμένων πόθων,
αποθεώνοντας υπογείως το πνεύμα των ανθρώπων της μόδας και της πασαρέλας.
Παράλληλα χρησιμοποιεί τις αριστοτεχνικές χορευτικές ικανότητες του μεγάλου Astaire και
το αθώο βλέμμα της εύθραυστης (θαρρείς) Hepburn για
να χτίσει μια ρομαντική ιστορία αγάπης, τοποθετημένη στα φεγγαροφωτισμένα
σοκάκια του Παρισιού. Στο φινάλε έχει και φιλί.
Flavia the Heretic (1974) ***
Βασισμένη
σε ιστορικά γεγονότα του 15ου αιώνα (που όμως αποτελούν αφορμή και
όχι πηγή έμπνευσης), η ταινία του Ιταλού Τζιανφράνκο Μινγκότσι, αφιερώνεται με
έναν δραματικό τρόπο στην πτώση των θρησκευτικών αξιών, υποστηρίζοντας
εξόφθαλμα ότι τα σύμβολα είναι για να βεβηλώνονται και οι επιθυμίες για να
ικανοποιούνται. Η Αδερφή Φλάβια εναντιώνεται στο Θεό (ο οποίος ευνουχίζει την
φαντασία και απαγορεύει τις σαρκικές απολαύσεις) και από υποταγμένη μοναχή με
το χαμηλωμένο βλέμμα της υποδούλωσης, μεταμορφώνεται σε αιρετική επαναστάτρια
με το σαρδόνιο χαμόγελο της εκδίκησης φορεμένο στο πρόσωπό της. Ένα χαμόγελο
που καταλήγει στο βλάσφημο τελετουργικό αίματος και ακόρεστης ηδονής του
φινάλε, δημιουργώντας έτσι ένα αγνό δείγμα απολαυστικού nunsploitation
και μια όσια ωδή στην ελευθερία του πνεύματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου